آخوند کاشیاو از شاگردان آقا محمدرضا قمشه‌ای، ملا حسن نوری و ملا عبدالجواد خراسانی بود و شاگردانی چون سید ابوالحسن اصفهانی، سید حسن مدرس، حاج آقا رحیم ارباب و دیگران را تربیت کرد. وی پس از تحصیلات مقدماتی در موطن خود کاشان، به اصفهان مهاجرت کرد و در آنجا به تدریس فلسفه اشتغال داشت و از مروجان فلسفه ملاصدرا بود. کاشانی علاوه بر فلسفه در ریاضیات و نجوم و هیئت و فقه نیز تبحر داشته است. ۱ - معرفی اجمالیدر منابع به تاریخ ولادت آخوند ملا محمد کاشانی اشاره‌ای نشده، اما چون وی در ۱۳۳۳ در ۸۴ سالگی وفات کرده [۱]
مهدوی، سید مصلح‌الدین، تذکره القبور یا دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۱، ص۷، اصفهان، ۱۳۴۸.
احتمالا در حدود ۱۲۴۹ به دنیا آمده است. از زندگی کاشانی اطلاع چندانی در دست نیست. همین‌قدر می‌دانیم که وی در ۱۲۸۶ از کاشان به اصفهان رفته و تا پایان عمر در آنجا سکونت داشته است. محل اقامت وی در اصفهان، مدرسۀ جَدّه کوچک و در اواخر عمر مدرسۀ صدر بوده که در آنجا به تعلیم می‌پرداخته است. [۲]
صدوقی سها، منوچهر، تحریر ثانی تاریخ حکماء و عرفای متأخر، ج۱، ص۴۱۲، تهران، ۱۳۸۱.
۲ - آشنایی با علوم مختلفکاشانی علاوه بر فلسفه در ریاضیات و نجوم و هیئت و فقه نیز تبحر داشته است. [۳]
کتابی، سید محمدباقر، رجال اصفهان، ج۱، ص۴۰۱-۴۰۲، در علم و عرفان و ادب و هنر، اصفهان، ۱۳۷۵.
وی اهل ذوق و عرفان نیز بود و حالات و کراماتی از او گزارش شده است. [۴]
صدوقی سها، منوچهر، تحریر ثانی تاریخ حکماء و عرفای متأخر، ج۱، ص۴۱۲-۴۱۴، تهران، ۱۳۸۱.
[۵]
کتابی، سید محمدباقر، رجال اصفهان، ج۱، ص۴۰۰، در علم و عرفان و ادب و هنر، اصفهان، ۱۳۷۵.
۳ - هم‌عصری با جهانگیرخانآخوند کاشی معاصر و معاشر جهانگیرخان قشقایی بود و هر دو، بدون رقابت و منازعت، در مدرسۀ صدر به تدریس فلسفه اشتغال داشتند و حضورشان موجب رونق فلسفه در حوزه فلسفی اصفهان و رواج فلسفه ملاصدرا گردید، به نحوی که طلاب از شهرهای دور و نزدیک و کشورهای مجاور در حلقۀ درس آن‌ها حاضر می‌شدند. [۶]
همایی، جلال‌الدین، دو رساله در فلسفه اسلامی، ج۱، ص۱۵، تهران، ۱۳۹۸ه ق.
[۷]
همایی، جلال‌الدین، دو رساله در فلسفه اسلامی، ج۱، ص۱۸، تهران، ۱۳۹۸ه ق.
[۸]
قرقانی، مهدی، حکیم جهانگیرخان قشقایی، ج۱، ص۵۴۱، اصفهان، ۱۳۷۱.
[۹]
کتابی، سید محمدباقر، رجال اصفهان، ج۱، ص۴۰۱، در علم و عرفان و ادب و هنر، اصفهان، ۱۳۷۵.
۴ - اساتیدآقا محمدرضا قمشه‌ای، ملا حسن نوری (پسر ملا علی نوری) و ملا عبدالجواد خراسانی از استادان کاشانی بودند. [۱۰]
معلم حبیب‌آبادی، محمدعلی، مکارم الآثار، ج۷، ص۲۳۵۵، اصفهان، ۱۳۷۴.
[۱۱]
صدوقی سها، منوچهر، تحریر ثانی تاریخ حکماء و عرفای متأخر، ج۱، ص۴۱۱، تهران، ۱۳۸۱.
۵ - شاگردانآخوند کاشی شاگردان بسیاری تربیت کرده است، از جمله سید ابوالحسن اصفهانی، اسداللّه ایزد گشسب گلپایگانی، سید جمال‌الدین موسوی گلپایگانی، میرزا حسن‌خان جابری انصاری، سید حسن قوچانی، سید حسن مشکان طبسی، سید حسن مدرس، میرزا علی آقا شیرازی، محمدحکیم گنابادی، محمدحسن بیچاره بیدختی، میرزا محمدعلی لاریجانی، محمدهادی فرزانه قمشه‌ای، و رحیم ارباب اصفهانی که شاگرد خاص وی بود. [۱۲]
صدوقی سها، منوچهر، تحریر ثانی تاریخ حکماء و عرفای متأخر، ج۱، ص۴۱۴ـ۴۲۰، تهران، ۱۳۸۱.
۶ - فهرست منابع(۱) منوچهر صدوقی سها، تحریر ثانی تاریخ حکماء و عرفای متأخر، تهران، ۱۳۸۱. (۲) مهدی قرقانی، حکیم جهانگیرخان قشقایی، اصفهان، ۱۳۷۱. (۳) سیدمحمدباقر کتابی، رجال اصفهان، در علم و عرفان و ادب و هنر، اصفهان، ۱۳۷۵. (۴) میرزامحمدعلی معلم حبیب‌آبادی، مکارم الآثار، اصفهان، ۱۳۷۴. (۵) سیدمصلح‌الدین مهدوی، تذکره القبور یا دانشمندان و بزرگان اصفهان، اصفهان، ۱۳۴۸. (۶) جلال‌الدین همایی، دو رساله در فلسفه اسلامی، تهران، ۱۳۹۸ه ق. ۷ - پانویس
۸ - منبع• دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ملا محمد آخوند کاشانی»، شماره۵۴۴۲. رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 1333 (قمری) | زادگان سال 1249 (قمری) | شاگردان محمدرضا قمشه‌ای | عارفان شیعه قرن 13 (قمری) | عارفان شیعه قرن 14 (قمری) | علمای اصفهان قرن 13 (قمری) | علمای اصفهان قرن 14 (قمری) | فقیهان شیعه قرن 13 (قمری) | فقیهان شیعه قرن 14 (قمری) | فیلسوفان اسلامی قرن 13 (قمری) | فیلسوفان اسلامی قرن 14 (قمری) | مدفونان در تخت فولاد
|